Survivor 2013 türkiye Panama nın inci adalarında yapılacak..Doğal kaynakları ve yağmur ormanları iklimi ile öne çıkan turistik ülke panama nerede? Panama ya nasıl gidilir? ve panama hakkında merak edilen sorulara cevap verelim
Kuzey Amerika kıtası ile Güney Amerika kıtasını birleştiren uzun ve dar bir kara köprü üzerinde bulunan bir devlettir. Orta Amerikanın en güneydoğusunda, (9;00) Kuzey ve (80;00) Batı coğrafi koordinatlarında yer alan ve yaklaşık olarak boylu boyunca yayılmış “S” harfine benzeyen bir şekle sâhiptir. Panama, Kolombiya ve Kosta Rika arasında yer almaktadır ve ülkenin Karayip Denizi le Kuzey Pasifik Okyanusu’na kıyısı bulunmaktadır.
Panama topraklarında, 16. yüzyılın başına kadar bir takım Kızılderili kabileleri hayat sürmekteydi. Bu Kızılderililer kendilerine has bir kültürden ziyâde, Peru ve Meksikadaki kabilelerin idâresine bağlıydılar. İspanyol Rodrigo de Bastidas, 1501 yılında ülke kıyılarına ulaşan ilk Avrupalı oldu. 1510 târihinde ülkenin şimdiki para biriminin ismini aldığı Vasco Nunez de Balboa, boğazı geçerek, Pasifik Okyanusunu bulmuş oldu. Balboa, şimdi Kolombiyada kalan Uraba Körfezinin batısındaki Darién yerleşme bölgesini kurdu. Panama, 1821 yılına kadar bir İspanyol kolonisi olarak kaldı. Bu târihte Kolombiya ile birleşti. 1903 yılında Kolombiyadan yeniden ayrılarak bağımsızlığını îlân etti. Bağımsızlığını kazanmasında ABDden büyük destek gördü ve tanındı. Buna karşılık, Panama, Kanalın kontrolünü ABDye bıraktı.
“Hay-Bunau-Varilla” adıyla bilinen bu antlaşma, ülkelerin bağımsızlık sonrası ilk siyâsî antlaşmasıdır. 1904 yılında ilk Panama Anayasası hazırlandı ve Manuel Amador Guerrero ilk devlet başkanı seçildi. Bundan sonra Panama 20. yüzyıl târihinin en renkli simâsı Arnulfo Arias oldu. Ayrı ayrı zamanlarda üç defâ çeşitli yollarla başkanlığı ele geçirdi. Fakat 1968 askerî darbesiyle tamâmen ortadan kaldırıldı. 1964 yılında ülkede büyük bir ayaklanma oldu. Ayaklanmanın sebebi 1903 târihli anlaşmanın maddeleri ve bölgedeki ABD ve Panama bayrakları ile ilgiliydi. Bu olaylar en sonunda kanlı olarak bitti. Bundan sonra 1967, 1974 ve 1977 yılında yeni anlaşmalar yapıldı. Bu anlaşmalara göre: “ABD bölgeden 1999 yılına kadar çekilecek ve kanal tedricen Panamaya devredilecek.” Burada kanalın “geçici tarafsızlığı” garanti altına alındı. Kanal Bölgesi böylece Panama toprakları bünyesine katıldı.
Panama hükümeti kanaldan gelir elde etmek için geçiş ücretlerini düşük tutarak, bölgenin milletlerarası bir bankacılık merkezi hâlini almasını sağladı. İç karışıklıklar ve yönetimin ABDye karşı tutumları yüzünden 20 Aralık 1989da Amerika, Kanalı korumak üzere Panamaya askerî müdâhalede bulundu. Daha sonra yapılan görüşmeler neticesinde sayıları on bine ulaşan Amerikan askeri kademeli olarak bölgeden geri çekilerek ve kanalın denetimini resmen Panamaya bırakması kararlaştırıldı. 15 Kasım 1992de yapılan 58 maddelik reform paketine halk güven oyu vermemesi üzerine muhâlefet, yeni bir anayasa hazırlamak üzere kurucu meclis için seçimlere gidilmesi çağrısında bulundu. Ülkede karışıklıklar hâlâ devam etmektedir (1993).
Panama, Orta Amerikanın en güneydoğusunda yer alır. Doğusunda Kolombiya(karasınırı uzunluğu 225km), güneyinde Pasifik Okyanusu, batısında Kosta Rika(karasınırı uzunluğu 330km) ve kuzeyinde Karayib Denizi bulunur. Şekil îtibâriyle uzunlamasına yayılmış “S” harfine benzer. Ülkenin ortasında yer alan Panama Kanalı, Kuzey Amerika ile Güney Amerika kıtalarının birleştiği noktadır. Yaklaşık olarak 77.200 km2lik bir yüzölçüme sâhiptir. Ülkenin uzunluğu aşağı yukarı 670 km ve genişliği 51 ila 81 km civârındadır. Panama Kanalı, Karayib Denizinden güneydoğuya doğru Pasifik Okyanusuna akar. Ülkenin kuzeyindeki kıyılara, Atlantik Kıyıları ve Azuero Yarımadasının mevcudiyetiyle daha uzun olan güney kıyılarına ise Pasifik Kıyıları denir.
Ülkenin en önemli fizikî özelliği, Amerika kıtasını taksim eden su bölüm hattını(Continental Divide) teşkil eden dağ omurgasıdır. Bu omurganın Kosta Rikadan Kanala kadar uzanan bölümüne Merkezî Cardillera denir. Batıda yaklaşık 3000 m yükseklikte olan bu dağlar Kanala doğru 900 mye kadar düşer. Kanalın sağından Atlantik kıyısına kadar olan bölüme Cordillera de San Blas ve daha doğudaki kısma ise Serrania del Darién denmektedir. Buradaki dağlar ortalama 1800 m yüksekliğe sâhiptir. Chiriqui (Baru) Volkanik Dağı yaklaşık 3475 m yükseklikte olup, ülkenin en yüksek yeridir. Merkezî Cordillera ile Pasifik Kıyısı arasında Kosta Rika sınırına yakın bir yerdedir. Ülkenin diğer dağlık bölümleri Azuero Yarımadası ile güneydoğuda Darién Tepeleridir. Arâzinin % 13ünü mevcut dağlar meydana getirir. Geri kalan % 87si yayla görünüşündedir. Panama, irili ufaklı 500den fazla akarsuya sâhiptir. Bu köprü ülkenin etrâfında birçok ada mevcuttur. Bunlardan başlıca büyük olanları; kuzey kıyılarında, Bocas del Toro Takımadaları, San Blas, İnci, Taboga Adaları ve bir sürgün yeri olan Coiba Adasıdır. Panama, umûmî olarak sıcak bir iklime sâhiptir. Bâzı zamanlar günlük veya mevsimlik ısı değişiklikleri de olur. Ülkede iki mevsim vardır: Ocaktan nisan ayına kadar kara, sıcak tropikal iklim ve mayıs-aralık arası yağışlı dönem. Ortalama sıcaklık 27°C civârı olup, oldukça nemli bir hava mevcuttur. En yağışlı ve soğuk ay kasımdır. En sıcak ay ise mayıs ayıdır.
Atlantik Kıyıları yaklaşık 10 ay yağış alır. Yıllık yağış ortalaması 2500 ilâ 3000 mmdir. Pasifik Kıyılarında ise yağışlı dönem 8 ay kadar olup, yıllık yağış ortalama 1700 ilâ 2100 mmdir.
Yılın değişik zamanlarında aralıklı olarak Karayip Denizinden gelen rüzgârlar ve yıl sonuna doğru nemli Pasifik rüzgârları ülkeyi dayanılamayacak derecede sıcak bir iklimden korur. Los Santos Herrera bölgeleri 1300 mm civarında aldıkları yağış ortalamasıyla, ülkenin en kurak ve az yağış alan bölgeleridir. Pasifik kıyılarındaki bâzı bölgelerinde de kuraklıklar görülür. Ayrıca ülkede bâzı zamanlar kasırgalar meydana gelir. Panama, dünyânın en sık ormanlarının mevcut olduğu ülkelerden biridir. Karayib Kıyısının sık tropikal ormanları, Pasifik boyunca yapraklarını döken ormanlara kadar uzanır. Dağlar yüksek yağıştan dolayı yoğun bir bitki örtüsüyle kaplıdır. Mevcut bu bitki örtüsü içerisinde yaklaşık 2000 çeşit tropikal bitki yetişir. Tropikal ormanların ağaçları bir çeşit kırmızı ve hoş kokulu tropikal ağaç olan gülağacı ve mahun gibi oldukça kıymetli odunu olan ağaçlardan meydana gelmiştir.
Panama, çok sayıda nehre sâhiptir. Bunlardan ve mevcut su potansiyelinden hidroelektrik enerji ve balıkçılık gibi önemli gelirler elde edilmektedir.
Panamada geniş mineral kaynakları vardır. Bunlardan en önemlisi Cerro Coloradoda çıkarılan bakır mâdenidir. Diğer önemli mineral, çimento îmâlinde kullanılmakta olan kireçtaşıdır.
Panama, dünyânın en sık ormanlarının mevcut olduğu ülkelerden biridir. Karayib Kıyısının sık tropikal ormanları, Pasifik boyunca yapraklarını döken ormanlara kadar uzanır. Dağlar yüksek yağıştan dolayı yoğun bir bitki örtüsüyle kaplıdır. Mevcut bu bitki örtüsü içerisinde yaklaşık 2000 çeşit tropikal bitki yetişir. Tropikal ormanların ağaçları bir çeşit kırmızı ve hoş kokulu tropikal ağaç olan gülağacı ve mahun gibi oldukça kıymetli odunu olan ağaçlardan meydana gelmiştir. Panama, çok sayıda nehre sâhiptir. Bunlardan ve mevcut su potansiyelinden hidroelektrik enerji ve balıkçılık gibi önemli gelirler elde edilmektedir. Panamada geniş mineral kaynakları vardır. Bunlardan en önemlisi Cerro Coloradoda çıkarılan bakır mâdenidir. Diğer önemli mineral, çimento îmâlinde kullanılmakta olan kireçtaşıdır.
Panama Kanalı
Panama Kanalı, Orta Amerika'nın en güney ülkesi Panama topraklarında yer alır ve Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanus'unu birbirine bağlayan su yoludur. İnşaat ABD tarafından tamamlanmış ve kanal 1914'te hizmete açılmıştır. 77 kilometre uzunluğundaki kanalın yapımı sırasında, sıtma ve sarı humma gibi hastalıklardan büyük toprak kaymalarına kadar her türlü güçlükle karşılaşılmış ve yaklaşık 27.500 kanal çalışanı bu süreçte can vermiştir.Bu kanal güney amerika ve kuzey amerika'yı birbirinden ayırır. Bugün New York'tan San Francisco'ya giden bir geminin, Panama kanalını kullanarak 9.500 km yol yapması, Horn Burnu'nun dolaşılmasını zorunlu kılan eski günlerdeki 22.500 km yola oranla büyük bir kolaylıktır.
Açılışından 2002 yılına dek, yaklaşık 800.000 geminin geçtiği tahmin edilen Panama Kanalı'ndan her yıl 14.000'den fazla gemi geçmekte olup taşınan yük miktarı 203 milyon tonu bulmaktadır. Kanal boyunca yolculuk yaklaşık 9 saat sürmektedir.Ayrıca kanalda bulunan indirgeçli kaldırgaç sayesinde aşılması zor olan noktalarda gemiler ilerleyebilmekte ve ivmasyon kazanabilmektedir. Panama kanalı dünyanın mühendislik harikasıdır ve en pahalı kanaldır.Kanal, bölgenin sosyoekonomik koşullarını geliştirmiştir. Panama kanalı ile Panama halkının refah seviyesi yükselmiştir. Kanal ülkenin gelişimine önemli katkılar sağlamıştır. Panama Kanalı deniz seviyesinden 28 metre yukarıdadır.Sıvıların dengesi kanunundan faydanalarak gemiler kanal içinde yavaş yavaş yükseltilir ve aynı metotla diğer tarafa doğru indirilir.
Panama, yaklaşık olarak 3.360.474 civârında bir nüfûsa sâhiptir(Temmuz 2009 tahmini nüfusu). Nüfus artışı % 1.503 civârındadır. Nüfûsun % 73’ü şehir merkezlerinde yaşar. Panama nüfûsunun % 70i Mestizo, %14’ü Amerindian ve Batı Hindistanlı, %10 Beyaz ve %6’sı da Amerindian’dır. Ayrıca bir miktar beyaz da mevcuttur. Büyük bölümü meydana getiren Mestizolar İspanyol-Kızılderili melezi insanlardır. Nüfûsun zenci kesiminin % 60ı Jamaika ve diğer adalardan getirilen esir insanların devamıdır. Kızılderililer ise, esas olarak üç ana kabîleye ayrılırlar: Cuna, Guayami ve Choco kabîlesi. Ülkede resmî dil İspanyolcadır. İngilizce oldukça yaygın bir dildir. Kızılderililerin bir kısmı yerli dillerini kullanırken, diğer kısmı İngilizce konuşmaktadır. Panamalıların %85’i Katolik ve %15’i Protestandır. Ayrıca bir miktar Müslüman da mevcuttur. Yerli kabîle dinleri hemen hemen kalmamıştır. Halkın çoğu Pasifik kıyılarında yaşar. Atlantik kıyıları ise, verimli toprakları olan Chiriqui Yüksek Yaylası hâriç, seyrektir. Halkın % 85e yakın bir bölümü okur yazardır. Panama Üniversitesi ve Özel Santa Maria la Antigua adlı iki üniversite mevcuttur. Panama City, ülkenin başşehri olup en büyük kültür ve ticâret merkezidir. Diğer önemli şehirleri Colon ve David şehirleridir. Panama City, Orta Amerika târihini aksettirecek yapılarla ve târihî müzelerle doludur. Ayrıca şehir Kolombiya idâresinin izlerini de taşır. Panama, kullanma hakkını elde ettiği Panama Kanalı vâsıtasıyla hayat standardı yükselmiş bir ülkedir. Hem şehirli ve hem de kır hayâtı yaşayan nüfûsun ekonomik geliri nispeten yüksektir.
Panamanın hükümet tipi, Merkezî Cumhûriyettir. Devlet Başkanı aynı zamanda hükümet başkanıdır. Milletvekillerinden (şehir temsilcilerinden) teşkil edilmiş bir Millet Meclisi bulunur. İdârî sistem, dokuz il ve bir serbest bölgeden meydana gelir. Bunlar batıdan doğuya doğru sırasıyla Bocas del Toro, Chiriqui, Veraguas, Los Santas, Herrera, Coclee, Colon, Panama City ve Dariéndir. San Blas Kızılderililere tahsis edilmiş ayrı bir bölge olup ülkenin kuzeydoğusunda yer alır. Panama BMye üye bir ülkedir. ABD ile yaptığı 1977 anlaşmasına göre, Panama Kanalının kullanma hakkını elde etmiştir.
Panama iki ekonomiye sâhip bir ülkedir: Birincisi iç bölgelerde gelişmiş tarım ekonomisi, diğeri ise Kanalın terminal merkezleri olan Panama City ve Colonda gelişmiş ticâret ekonomisidir. Ayrıca % 16ya yakın bir bölümü çayır ve otlak arâzidir.. Yetiştirilen başlıca ürünler; muz, şekerkamışı, kahve, portakal, domates, yerelması, kakao, mısır ve kokanattır. Hayvancılık bakımından çoğunlukla sığır yetiştirilir. Balık üretimi her geçen sene artmaktadır. En çok karides avlanır. Panama, bir milletlerarası bankacılık merkezidir. Panama Kanalı, petrol gemilerinin kısa sürede yerine ulaşabilmesi için lüzumlu en kısa yol üzerindedir. Dolayısıyle ülke kanaldan ve petrol rafinerilerinden büyük gelirler elde etmektedir. İmâlât sanâyiinin yerli üretime katkısı% 50 civarındadır. En büyük imâlât endüstrisi petrol rafinericiliğidir. Ayrıca gıdâ, meşrubat ve tütün endüstrileri de mevcuttur. Karides, tonbalığı gibi çeşitli deniz ürünleri, şeker, muz en önemli ihrâcât ürünleridir. Ayrıca süt, meyve, kahve, meşrubat, et, kümes hayvanları, domates ve sigara da satılmaktadır. Ham petrol en önemli ithâl maddesidir. Bundan başka makine, otomobil, çeşitli gıdâ maddeleri ve ilâç diğer önemli ithâl ürünleridir. Daha çok Venezuella, Ekvador ve ABD ile ticârî münâsebetlerde bulunur. Panama, turizmden büyük gelirler elde eden bir ülkedir. Stratejik coğrafî mevkii ve Panama Kanalının bunda büyük rolü vardır. İki uzun kenarının iki büyük okyanusla örtülmesi ve kıyıların deniz sporlarına müsâit oluşu, Panama Citynin bir milletlerarası yerleşim merkezi hâlinde oluşu, turist akınının artmasının en önemli sebepleridir. Panama, dünyanın en büyük deniz ticâret filolarından birine sâhiptir.
Panama’nın Gayrisafi Yurtiçi Hasıla( resmi döviz kuru) tutarı 2008 senesi itibari ile 23.42 milyar dolardır. Panama’da kişibaşı milli gelir tutarı 2008 senesi itibari ile 11.600 dolardır. Panama’da; muz, pirinç, mısır, kahve, şekerkamışı, sebze tarım ürünlerinin yanısıra canlı hayvan ve karides de mevcuttur. Elektrik ihtiyacının büyük bir kısmını ülke içerisinden üretme kapasitesine sahip olan Panama, petrol ihtiyacının tamamını ithalat yolu ile elde etmek durumundadır. Panama2nın 2005 senesi verilerine göre petrol ithalatı tutarı 88.790 varil/gün’dür. 2008 senesi itibari ile 10.37 milyar dolar olan Panam ihracatının en önemli kaynakları; muz, karides, şeker, kahve ve giyecek ürünleridir. Panama; Amerika Birleşik Devletleri, Hollanda, Çin, İsveç, İngiltere, Kosta Rika, İspanya ülkelerine ürün ithal etmektedir. Yine 2008 senesi itibari ile 15.18 milyar dolar olan Panama ithalatının en önemli kaynakları ise; anamaddeler, yiyecek, tüketim malzemeleri ve kimya ürünleridir. Panama; Amerika Birleşik Devletler, Hollanda Antilleri, Çin, Japonya, Kosta Rika, Güney Kore ülkelerinden ürün ithal etmektedir. Panama’nın 31 Aralık 2008 tarihi itibari ile toplam dış borcu 10.89 milyar dolardır.
İletişim- Ulaşım
Panama’nın uluslar arası telefon kodu + 507 ve uluslar arası internet uzantısı ise .pa’dır. Panama’da toplam 117 havaalanı bulunmaktadır ve bu havaalanlarından 54 tanesinde asfalt pist mevcuttur. Panama’nın uluslar arası ticaret ve taşımacılık noktaları ise; Balboa, Cristobal ve Colon’dur. Panama’da sistemli ve düzenli bir askeri birlik yapısı bulunmamaktadır. Ülkede yer alan Panama Milli Kuvvetleri ( Panamaian Public Forces) Panama Ulusal Polis Kuvvetleri, Panama Hava Kuvvetleri ve Ulusal Sınır Güçleri( SENAFRONT)’ni kapsamaktadır.